Theorie Wiki

Geschiedenis van Wiki

WikiWikiWeb was de eerste wikitoepassing ooit geschreven. Het werd ontwikkeld om de uitwisseling van ideeën tussen programmeurs makkelijker te maken en was gebaseerd op ideeën. De naam WikiWikiWeb werd bedacht omdat de toenmalige ontwikkelaar dacht aan een baliemedewerker van Honolulu International Airport die hem verteld had over de Wiki Wiki Shuttle, een snelle shuttlebus die heen en weer rijdt tussen de diverse terminals van de luchthaven. Dit betekende 'snel'. Het idee van de ontwikkelaar was om de pagina's snel en bewerkbaar te maken door de gebruikers. Eerst werd het Quickweb genoemd, waarna hij het later doopte naar WikiWikiWeb.

Wat is Wiki

Een wiki is een webtoepassing, waarmee webdocumenten gezamenlijk kunnen worden bewerkt. De term is afgeleid van het woord wiki wiki, dat uit het Hawaïaans komt en 'snel, vlug, beweeglijk' betekent. Het bijzondere aan het samenwerken in een wiki is dat niet alleen ieders bijdrage aangevuld, verbeterd en verwijderd kan worden maar ook dat alle wijzigingen, met de naam van degene die de wijziging heeft doorgevoerd, online bewaard worden. Daardoor kan iedereen zien hoe de huidige pagina tot stand is gekomen en wie daaraan een bijdrage hebben geleverd.

Daarnaast bestaan er open en gesloten wiki’s. Iedereen die toegang heeft tot internet kan een open wiki bekijken en, al dan niet na het aanmaken van een account, eraan bijdragen.  Wikipedia is de grootste open wiki op het web. Iedereen die hier een account aanmaakt kan wijzigingen doorbrengen in een wiki.
Een gesloten wiki is bedoeld voor een beperkt aantal mensen. Voor een gesloten wiki heb je toegangsrechten nodig om die te bekijken of eraan mee te werken. Meestal word je door de beheerder van de wiki uitgenodigd om een bijdrage te leveren.

Om een wiki te laten slagen is het van belang dat de deelnemers elkaars bijdragen respecteren en als doel hebben om gezamenlijk een goede tekst te schrijven. De discussiepagina – die op elke wikipagina is te vinden – biedt de mogelijkheid om te overleggen wat de beste tekst is voor die pagina.

Kortom, met een wiki kun je:
- Eenvoudig webpagina’s maken
- Eenvoudig tekst opmaken
- Eenvoudig structuur aanbrengen
- Eenvoudig zoeken
- Eenvoudig samenwerken

Wat is het doel van Wiki?

Het doel van een Wiki is om een gezamelijke tekst te schrijven die door alle deelnemers wordt onderhouden. Dit kan gebeuren door middel van afbeeldingen. Daarnaast is het van belang dat de kwaliteit van de informatie toeneemt wanneer iedereen wordt aangemoedigd het zelf te verbeteren. Op deze manier wordt de kennis van deelnemers vergroot.

Binnen een organisatie heeft Wiki drie doelen:
- kenniscreatie (vanaf 0 opbouwen)
- kennismanagement (bestaande kennis inzichtelijk maken en uitbreiden)
- kennisoverdracht (zenden van kennis)

Meerwaarde Wiki

Door het gebruiksgemak van Wiki kunnen er echter veel meer mensen daadwerkelijk gebruik van maken. Het is gewoon veel eenvoudiger. Bovendien zijn de kosten minimaal. Bijvoorbeeld:

Een Wiki kan gebruikt worden als persoonlijke planner (aantekeningen, agenda)
Een Wiki kan gebruikt worden voor te brainstormen met een groep
Een Wiki kan gebruikt worden voor gemeenschappelijke interesses (wereldmensen)

Voorbeelden wiki’s

Wikipedia: een online encyclopedie, bestaande uit wiki's over allerlei onderwerpen. Wikikids: de Wikipedia-variant voor kinderen.
Wikibooks: wikibooks in een verzameling van gratis leerboeken. De gebruiker wordt uitgenodigd de hoofdstukken uit de leerboeken aan te vullen.
Wiktionary: een meertalig vrij woordenboek, aan te vullen door gebruikers.

Voor- en nadelen wiki

Als je een wiki gaat vergelijken met een conventionele website, dan zijn er toch een paar fundamentele verschillen, waarvan we er hier een paar opsommen.

Nadelen
- Open structuur
Wiki's hebben een heel open structuur: iedereen kan alles aanpassen, wat ook wil zeggen dat iedereen de boel kan beginnen saboteren, en jammer genoeg is dat iets wat elke wiki wel eens zal overkomen, maar door de band gezien valt dat eigenlijk best wel mee. Een wiki kun je in dat opzicht vergelijken met een huis dat je verlaat zonder de deur op slot te doen, waarbij je weet dat alle buren een oogje in het zeil houden. Die sociale controle die uitgaat van de wikigemeenschap wordt ook wel aangeduid met de term soft security.

- Chaos
Een ander frequent genoemd nadeel van wiki's is dat er een gebrek aan bovenliggende structuur en organisatie is, hetgeen een chaotische indruk kan geven. De overgrote meerderheid van websites bieden de gebruiker immers allerhande leidraden aan: menu's, sitemaps, broodkruimels, ... om duidelijk te maken waar ergens in de websitestructuur hij of zij zich bevindt. Wiki's zijn in dat opzicht enigszins anders -de zoekbox is dan ook een essentieel onderdeel, vooral bij heel grote wiki's zoals wikipedia. Bij de Minervawiki ontbreekt die echter (nog).

- Administratie
Een laatste nadeel waar je je best op voorhand van bewust bent, is dat een wiki in logistiek opzicht een vervelende onderneming kan zijn, om maar niet te zeggen een kleine nachtmerrie. Zo is het bijvoorbeeld nog niet mogelijk om een goed en duidelijk beeld te krijgen van wie wat heeft gedaan.

Voordelen

- Lage instapdrempel
Eerst en vooral is het zeer laagdrempelig en kan iedereen zonder voorkennis bij de wiki betrokken worden. Je hebt helemaal geen technische bagage nodig om bijdragen in de wiki te kunnen publiceren -als je een tikmachine kunt bedienen, dan is dat in principe al genoeg. In dat opzicht is een wiki zeer democratisch en zeer eerlijk. In elke groep zitten altijd een paar mensen voor wie elke computergerelateerde activiteit allemaal wat te technisch is. Het is net die groep, die zich nooit aangesproken voelt, die je met een wiki snel kunt bereiken: er is geen gedoe meer met pagina's uploaden naar een FTP-server, waardoor ook absolute beginners, net zo goed als de computerfreaks van de klas, teksten kunnen publiceren op een website. Straffer nog, elke gebruiker is in principe webmaster, wat de betrokkenheid bij het wikiproject alleen maar verhoogt: elk voelt immers aan dat het een beetje "zijn" of "haar" wiki is. Een wiki geeft haar gebruikers immers een pak méér mogelijkheden dan een traditionele website, waar een bezoeker hoogstens een reactie bij een artikel of iets dergelijks kan posten. Bij een wiki levert diezelfde bezoeker zélf de inhoud.

- Altijd up to date
Naast het voordeel van de empowered users, is er ook het enorme gemak dat alle informatie meteen in de meest recente versie online beschikbaar is. Dat maakt de wiki tot een heel soepel communicatiekanaal, waardoor het ook heel erg populair is in de bedrijfswereld, al zal in die sector het prijskaartje (in veel gevallen gratis) ook voor een heel stuk meespelen.

- Ideaal voor samenwerking
Een laatste en zeer belangrijk element dat we in dit overzicht willen vermelden, is dat wiki's uitstekende omgevingen zijn voor integrative language testing ('grotere' toetsopdrachten zoals het schrijven van brieven, of het samenvatten van verhaalinhoud). In pedagogisch opzicht zijn deze activiteiten rijker dan discrete point testing, dat meer slaat op Hot Potatoes-achtige toetsvormen zoals invuloefeningen waarbij een ontbrekend woord in een geïsoleerde zin dient te worden ingevuld.

Waarom wiki

- Ze zijn gebruiksvriendelijk. Socialtext vergt maar een dubbelklik in de webpagina, Jotspot een klik op de edit-knop.

- Ze maken informatie beschikbaar voor de hele organisatie, vanaf het moment dat je het hebt ingevoerd. Dus wanneer je je werk doet voor een project, doe je het voor de hele organisatie.

- Ze zijn eenvoudig te doorzoeken en door middel van tags (nog niet echt goed ingevoerd bij Jotspot en Socialtext) kun je meta-informatie toevoegen. Deze meta-informatie komt daarnaast ook van de hyperlinks en attachments bij de pagina.

- Als een collega vergeet een pagina te updaten, dan kunnen andere mensen binnen en buiten het team dit ook doen.

geschreven door Roel en Tim.